مدافع چادر حضرت زهرا (س)

در طول تاریخ و در عرض زمان، در هیچ برهه‏اى، حوزه‏اى با این كمیّت و كیفیتِ كارى و با این هدف­هاى بزرگ و امیدهاى درخشان وجود نداشته است. در گذشته، طلاّب در حوزه‏هاى علمیّه، افق را تیره و تار مى‏دیدند. آماج تبلیغات آنها، گاهى به یك جماعت چند ده نفرى محدود مى‏شد. حوزه‏ها به جهان نمى‏اندیشیدند. به پایگاه­هاى رفیع سیاسى، اقتصادى و انسانى در اكناف گیتى نمى‏اندیشیدند. امروز در نگاه طلبه جوان، یك روستا نه به عنوان یك محیط محدود، بلكه جهان گسترده‏اى است كه در آن، سیاست، استكبار، ابرقدرتها و صفوف به هم فشرده باطل وجود دارند و طلبه در دل و با عزم راسخ خود، به پیشواز این دنیا مى‏رود تا على‏رغم میل دشمنان، در عرصه گیتى، سخن حق را زنده كند و به كرسى بنشاند.

امروز در هر خانه‌اى، در هر مدرسه‌اى، در هر گوشه‌اى، به قول یكى از آقایان شاید در هر روستائى اگر برویم، از فناورى اطلاعات یك چیزى آنجا مشاهده می­كنیم. حوزه‌ى علمیه می­خواهد عقب بماند؟ سى سال آینده را به همین قیاس كنید؛ البته با یك شتاب بیشترى. یعنى شتاب علم در این بیست سالى كه گذشت، یقیناً به مراتب كمتر خواهد بود از شتاب علم و پیشرفت علم و فناورى در بیست سالى كه پیش روى ماست؛ در سى سالى كه پیش روى ماست. آن روز اى بسا صاحبان افكار گوناگون، مكاتب گوناگون، نحله‌هاى منحرف، صاحبان اغراض فاسده بتوانند خیلى آسان كلاس­هاى درس دانشگاه­هاى شما را، مدرسه‌هاى شما را، فرزندان شما را در خانه‌هایتان در مشت بگیرند، در تصرف بگیرند؛ شما هم هیچ كار نتوانید بكنید. فكر آن روز را حوزه‌ى علمیه باید بكند. مسئول، حوزه‌ى علمیه است. مسئول دیندارى مردم، روحانیت است. روحانیت هم مولود و ساخته‌ى دست حوزه‌ى علمیه است. با این نگاه مسئولیت را بسنجید؛ این جورى توزین بكنیم مسئولیت را تا بفهمیم بر دوش ما، بار سنگینى كه هست، چیست. این یك نكته؛ مسئله‌ى آینده‌نگرى.

حوزه به مثابه‌ى یك كل كه داراى ابعاض و اجزائى است، یك موجود زنده است. یعنى رشد دارد، نُكس دارد، تحرك و نشاط دارد، جمود و ركود دارد، حیات دارد، ممات دارد؛ یك موجود زنده است. دلیلش هم تاریخ حوزه‌هاى علمیه است. یك حوزه‌ى علمیه‌اى - مثلاً فرض كنید - مثل حوزه‌ى علمیه‌ى حلّه در قرن هفتم - حالا هفتم، اواخر ششم تا هفتم، تا اوائل هشتم هجرى - یك حوزه‌ى پررونقى است. وقتى خواجه نصیر طوسى رفت حلّه، در آن جمعى از بزرگانِ علما كه مجتمع بودند - آنطورى كه من در ذهنم هست - ظاهراً حدود بیست نفر، بیست و پنج نفر عالم بزرگ بودند كه یكى از آنها محقق حلّى بود، یكى پدر علامه بود، یكى ابن سعیدِ صاحب جامع‌الشرایع بود - یحیى ابن سعید حلّى - و از این قبیل. این حوزه‌ى حلّه است. حوزه‌ى حلّه امروز وجود ندارد. حوزه‌ى نجف یك روزى بود كه بعد از آن رونق اولیه، ركود پیدا كرد. آدم معروفى، شخص برجسته‌اى در حوزه‌ى نجف نبود؛ بعد شاگردان وحید بهبهانى مثل بحرالعلوم و كاشف الغطاء و امثال اینها آمدند آن حوزه را آنچنان به رونق آوردند كه به نظر من دویست سال است كه ضرب دست آنها دارد حوزه‌ى نجف را پیش مى‌برد. هنر فقهى و عمق كار آنها، حوزه را با نشاط كرد و زنده كرد و همینطور زنده ماند بحمداللَّه تا دوران اخیر.

درس هم كه می خوانیم، براى این است كه بتوانیم پیام الهى را ابلاغ كنیم، برسانیم؛ حالا چه در زمینۀ معارف دینى، چه در زمینۀ احكام دینى، چه در زمینّۀ اخلاق الهى.

مسئلۀ بعدی، مسئلۀ نظام رفتاری و اخلاقی حوزه هاست؛ که همین تحول - اگر تحولی انجام می گیرد - باید ناظر به این جهت هم باشد. چند تا سرفصل در این خصوص وجود دارد که من این جا یادداشت کرده ام: تکریم اساتید. نظام رفتاری و اخلاقی ما در حوزه ها باید در این جهت حرکت کند؛ تکریم استاد، تکریم عناصر فاضل، به خصوص تکریم مراجع تقلید. هر کسی آسان به حد مراجع معظم تقلید نمی رسد؛ صلاحیت های زیادی لازم است. غالباً مراجع قلّه های علمی حوزه های علمیه محسوب می شوند. بنابراین احترام مراجع بایستی محفوظ باشد؛ باید تکریم شوند.